- İşçiler kölece çalıştırıldı
- Ucuzluk marketleri tekelleşti
- Envanter açığı işçiye ödetildi, bozuk ürünler işçiye satıldı
ŞOK pandemi sürecindeki %71, BİM ise %25’lik kar oranını açıkladı. A101’in ise faaliyet raporuyla ilgili veri yayınlamadığı için kar oranının ne kadar olduğu bilinmiyor. Ancak koşullara baktığımız zaman A101’in ŞOK’tan geri kalmadığını tahmin etmek zor değildir.
Pandeminin başladığı günden bu yana market sektörü durmadı. Kısıtlama saatlerinde bile kapalı market kapılarının ardında işçiler raf dizdi, sayım yaptı. Mağaza Market-Sen olarak biz bu zincir marketlerin kar kaynağını açıklıyoruz.
1. İşçiler Fazla Çalıştırıldı, Kar İşçilik Ücretinden Elde Edildi
Zincir marketler az personel ile çok iş, düşük maliyetle yüksek kâr oranlarını hedefliyor. İşte görüldüğü gibi o kârı da yakalıyor. Tüm salgın dönemi boyunca marketler eksik personelle çalıştı. “Covid-19” az personelin bahanesiydi. Ancak işçilerin 8 saatten fazla çalıştırılıp mesai hakkının ödenmemesi patronların kârı oldu. ŞOK ve BİM arasındaki kâr farkı da şaşırtıcı değil. Bu fark tamamen işçilerin çalışma koşullarına dayanmaktadır. Market kölelik düzeninde istihdam kapılarından biri de İŞKUR. “İstihdam edeceğiz” sözü ile işe alınan işçilerin sayısı pandemide arttı. İŞKUR’lu işçilerin emek gücü zincir market patronları tarafından sonuna kadar sömürüldü ancak işçilik ücreti ve SGK’sı devlet tarafından ödendi. İŞKUR’lu işçiler üç aylık sürelerin sonunda işsiz bırakıldı ve yerine yenisi alındı. Başta A101 ve ŞOK, işçilik ücretini kısarak büyük bir gelir elde ediyor. Bu büyük gelir için 12 saat çalışma düzeni ve kölece çalışma sistemi ayakta tutuluyor.
2. Tekelleşme Kaçınılmazsa Kâr Tesadüf Değildir
Her mahallede A101, ŞOK ve BİM’in en az bir mağazası var. Sokak başı ucuzluk marketlerini görüyoruz. Zincir marketler bakkalın, manavın ve daha birçok işletmenin sattıklarını satıyor. Alım gücü düşen, her gün yoksullaşan emekçi halk ise mecburi olarak ucuzluk marketlerinden alışveriş yapıyor. Bu üç markette ürünlerin fiyatları yarışmıyor. Öte yandan yeni bir ucuzluk marketinin reklamını da göremeyiz. Çünkü bu üç market, bu alanı elinde tutuyor. Perakende satış tekelleşiyor. Bu yüksek kârların ikinci açıklaması da budur.
3. Sömürü Yetmedi, İşçinin Cebindekine de Göz Dikildi
A101 ve ŞOK marketlerde; envanter açıklarının işçilere ödetildiğini defalarca dinledik ve duyurduk. Son kullanma tarihi geçen ürünlerin işçilere zorla satın aldırıldığını, yurttaşa ise el altından usulsüzce daha ucuza satıldığını biliyoruz. Mağaza başı belirlenen “ciro tabanı” her bölge sorumlusunu, her satış müdürünü bu usulsüzlüklere itiyor. Kendi primini alan ve konumunu kurtaran sorumlular; hem işçinin cebinden hakkını gasp ediyor hem de emekçi halkın sağlığını tehdit eden ürünleri sattırıyor. Mağaza cirosunu sürekli yüksek tutmanın yollarını burada buluyorlar. Yüzde 71’leri bulan kâr oranlarının içinde bu yöntem de vardır.
Üründen Önce İşçilerin Koşulları Denetlensin
Cumhurbaşkanı Erdoğan, zincir market işletmelerinin ürün fiyatlarından dolayı perakende sektöründe tekelleştiğini açıkladı. “Ürün fiyatlarını denetleyeceğiz” diyerek Ticaret Bakanlığı’na görev veren Erdoğan’ın, Çalışma Bakanlığı’nı da derhal harekete geçirmesi gerekir. Market sektöründe ilk denetlenmesi gereken işçilerin çalışma koşullarıdır.
Taraflar Ortada
Bir yanda %71 kar eden zincir market patronları, diğer yanda en az 71 saatle haftayı kapatan market işçileri.
Bir yanda %71 kar eden zincir market patronları, diğer yanda 71 TL harcama yapıp dolabına yemek koymaya çalışan emekçi halkımız.
İşte taraflar, işte uzlaşmayacak bir çelişki.
Bu tarafların farkındayız, değiştirmek için birlik olmalıyız. Bu adaletsiz, bu sömürücü düzenin karşısında Mağaza Market-Sen, tüm market işçilerinin ve mücadele eden tüm emekçilerin yanında olacak.
MAĞAZA MARKET-SEN
